Şebnem Ferah, Türk bayan vokalleri nasıl rock müziğe yöneltti?
Tüm fancılara merhaba;
Öncelikle geçen ayki yazıma gösterdiğiniz ilgiden ve yazdığınız yorumlardan ötürü hepinize teşekkür ediyorum. Umarım artık tekil_sahis ve benim yazdığım yazılar, emekçilerin haklarını fark etmenizi sağlamıştır. Hepimiz tek bir amaç uğruna yola çıktık, o da Şebnem Ferah… Fakat maalesef herkes uzun ve zahmetli olan dürüstlük yolunu seçmiyor ve kolay, kestirme yola kaçıyor, üstelik Daltonlar gibi çalıp çırparak…
Merak etmeyin, bu ay yazımda yine diğer Şebnem Ferah sitelerinden bahsetmeyeceğim. 07.05.2010 tarihinde Şebnem F
erah Club’ın Haziran sayısı için kaleme aldığım bu yazıda Şebomuzun Türkçe Rock Müziği’nde diğer bayan rockçılara nasıl öncü olduğundan bahsedeceğim. Türkçe Rock Müziği’nin Kraliçesi ünvanı sahibinin Şebnem Ferah olduğunu bir kez daha göreceksiniz. Aynı zamanda bu tarzın prensesleri kimler, öğreneceksiniz ya da hafıza tazeleyeceksiniz.
Biliyorsunuz ki, 90’lı yıllardan önce rock müziği denince akla sadece erkekler gelirdi. Böyle sert bir müziğe bayan vokal yakıştırılmazdı. Gece kulüplerinde müzik yapmaya çalışan her bayana pavyon kadını muamelesi yapıldığını ve vesika çıkarılmaya çalışıldığını göz önünde bulundurduğumuzda 1988 yılında Volvox’u kurarak ne kadar cesur bir hamle yaptığını anlayabiliriz Şebnem’in…
60’lı ve 70’li yıllarda rock müziği Türkiye’ye sevdiren Barış Manço, Erkin Koray, Cem Karaca, Moğollar, 3 Hürel, Bulutsuzluk Özlemi gibi şarkıcı ve gruplar hep erkeklerden oluşuyordu. Bayanlarda öne çıkan isimler ise günümüzde pop olarak adlandırılan Türk Hafif Müziği, Aranjman tarzı müziklerle uğraşıyordu. Ajda Pekkan, Sezen Aksu, Nilüfer gibi isimler arasında bir tek Zerrin Özer’i rock tavrı olan bir isim olarak düşünebilirdik, fakat jazz, blues gibi müziklere gönül verse de çok geçmeden arabeske kayan tarzlarda bile yüzdü. Erol Büyükburç o zamanın Tarkan’ıydı. Barış Manço ise Teoman olarak sayılabilir ama hala Manço’yu Türkçe Pop ve Rock Müziği’nin kralı olarak görüyorum. Tıpkı Michael Jackson’ın tahtı gibi Barış Ağabey’in de konumu değişmeyecek. Minik Serçe Sezen Aksu ise Türkçe Pop Müziği’nin Kraliçesi sıfatını almıştı. Fakat Rock Müziği’nin bir kraliçesi henüz yoktu. Ayşegül Aldinç, Barış Manço’nun desteğiyle “Kara Sevda”, “Bir Kız” gibi birkaç rock şarkısı seslendirmişti ama hepsi buydu. Tüm zorluklara göğüs geren bir dişi henüz ortaya çıkmamıştı. Kendisinden sonra çıkan isimlere öncü olan Barış Manço’nun dişi karşılığı ortalıklarda yoktu. Ta ki Volvox’a kadar…
Şebnem Ferah’ın 1988 yılında kurduğu Volvox grubunun albümü olmasa bile küçümsenmeyecek bir kitle tarafından tanınmıştı. Grup, dergilere kapak olmaya başlamıştı. Televizyonlara çıkıyor, medyaya röportaj veriyordu bu kızlar… Kısacası Şebnem Ferah, bu grubu kurarak büyük bir cesaret işi gösterdi ve kızların da rock yapabildiğini kanıtladı. Bu da bayan rockçıların önünü açtı diyebiliriz. İlk bayan vokalli Türkçe Rock albümünü 1994 yılında Umay Umay çıkarırken, Volvox grubundan Şebnem Ferah ve Özlem Tekin bu albüme geri vokalleriyle destek oldular. 1995 yılının sonlarında “Kime Ne?” adlı albümünü çıkaran Volvox üyesi Özlem Tekin’in gruba 1994 yılında girdiğini ve albümünün tamamen rock olmadığını, hatta kendisinin de albüm tarzını alternatif pop olarak betimlediğini düşünürsek, ilk Türk bayan rockçının Şebnem Ferah olduğunu söyleyebiliriz. 1996 yılında ilk solo albümünü çıkaran Şebo, 1988 yılında Volvox’u kurarak geri vokalleriyle destek verdiği Umay Umay ve klavyecisi Özlem Tekin’in önünü açmıştır. Sadece onların değil, bugün bayanlar özgürce rock albümü çıkarabiliyorsa bunun öncüsü Şebnem Ferah’tır. Egoist, ÜçNoktaBir, Lise Terk, Pin Up, Vega, Anima gibi gruplarda vokalist bayan olabiliyorsa, bunun nedeni Şebnem Ferah’ın frontwoman’lığını yaptığı Volvox’tur. Hatta sadece Deniz Özbey, Melis Danışmend, Meltem Taşkıran, grupların solistliğini yapmadı. İlk albümünü elektronik tarzda çıkaran Aylin Aslım bile tıpkı Volvox gibi bayanlardan kurulu “Aylin Aslım ve Tayfası” adında bir grup kurarak tarz değiştirdi ve rock sularında yüzmeye başladı.
Peki solo bir şarkıcı olarak Şebnem Ferah, kendisinden sonra çıkanlara nasıl örnek oldu? Şebnem Ferah’ın başarısı diğer plak şirketlerinin Şebo’ya alternatif bir ses arayışına itti. Ayrıca her çıkan bayan rockçı, Ferah ile karşılaştırıldı. Örneğin, benim Şebnem Ferah’tan sonra en sevdiğim rockçı olan Aslı Gökyokuş’u Sony Müzik keşfetti ve kendisini kanıtlayana kadar her röportajında Şebo ile ilgili sorular soruldu. Bu röportajların birinde Aslı “Biz bayan rockçılar, erkeklerden bir adım öndeyiz, çünkü bizim seslerimiz de güzel… Erkekler seslerinin yeterli olmadığı zamanları müzikle kapatıyorlar” gibi bir şey demiştir ve ona hak veriyorum. Çünkü bana rock müziği sevdirenler Şebnem Ferah başta olmak üzere güçlü bayan vokaller olmuştur. Sadece rockçılara değil, popçulara da Şebnem Ferah ile ilgili sorular soruluyordu. Örneğin, Aşkın Nur Yengi o yıllarda çıkardığı bir albümünde İskender Paydaş ile çalışmıştı ve alt yapılarda gitar kullanmıştı. Medyanın üzerine gitmesi üzerine Yengi, “Ben asla Şebnem Ferah veya Özlem Tekin olamam. Rock tarzı yapmadım albümümde” demiştir. Ayrıca Levent Yüksel’den ayrılıp Demir Demirkan ile beraber olmaya başlayan Sertab Erener de “Sertab Gibi” adında bir albüm çıkarmıştır ve bu albümünde “İyi Ki Doğdun” gibi rock’a kayan şarkıları olmuştur. Kısacası, Sertab’a şarkı sözleriyle ve geri vokalleriyle destek çıkan Şebnem Ferah sayesinde bayan popçular bile müziklerine gitarı katmaya başlamışlardı. “Beni Bağlamaz”, “Kaçın Kurası”, “Şamata” gibi hareketli pop şarkılarıyla tanınan Sibel Tüzün, bunu bir adım öne götürerek “Hayat Buysa Ben Yokum Bu Yolda…” adında neredeyse metale kayan sert bir rock albümü kaydetmişti. Üstelik saçlarının kesimini Özlem Tekin’den bile uçuk yapmıştı ve dövmeleri de o yıllardan kalmadır. Bu albüm hem onu kaybetmek istemeyen popçuların, hem Tüzün’ü aralarına almak istemeyen rockçıların tepkisini alsa da bana göre Türkçe Rock Müziği’nin en kaliteli albümlerinden biridir. Hala severek dinlerim. Neyse ki tek bir tarz dinleyicisi olmadığım için olaya at gözlükleriyle bakmadım. Techno şarkılarıyla tanınan Deniz Arcak da 2000’li yıllarda piyasaya rock müzikle geri dönmüştü. Göksel bile rock alt yapısını pop şarkılarında çok kullandı, maNga ile yaptığı “Dursun Zaman” düeti çok konuşuldu.
Tabii ki konumuz biraz saptı. Şebnem Ferah, sadece popüler müziğin yelpazesinin genişlemesini sağlamakla kalmadı, rock tarzında albüm yapan yeni bayan şarkıcıların da piyasaya kazanılmasını sağladı. Rock müziğe önyargılı bakan plak şirketleri artık kendi istediği müziği yapmak isteyen rockçı kızlara şans tanıyordu. Örneğin Ayşe adında, saçları mavi mi, yeşil mi hala çözemediğim bir rockçı çıkmıştı. Evlenerek, eşinin isteğiyle saçlarını kendi rengine döndüren ve müziği bırakan Ayşe’nin oldukça popüler olan “Gör Bak Neler Olacak? Başına ne işler açılacak? Bir yer bul kendine saklanacak… İntikamım çok acı olacak” şeklinde devam eden ve klibi cehennemde geçen şarkısı bana oldukça tanıdık gelmişti. Neyse ki müzik arşivim oldukça genişti ve bu şarkıyı ilk söyleyenin tıpkı Tuğçe San gibi techno müzik yapan, “Uçalım mı?” şarkısıyla ve Ufuk Bigay’la yaptığı “Bir Numara” düetiyle tanınan Çiler’in olduğunu keşfetmiştim. Hatta Ayşe’nin albümünde bulunan birkaç şarkıyı daha Çiler’in albümünde bulmuştum. İlk gittiğim Şebnem Ferah konserinde kraliçenin arkasında geri vokal yapan Kutsal da yerini Ceren Tügen’e bırakarak albümlü rockçılar kervanına katılmıştı. Geri vokalist Kutsal’ın “Susuzluğun Geçti Mi?” adındaki ilk albümünde bu kez Şebnem Ferah geri vokal yapıyordu kendisine… Bir alternatif pop, bir elektronik, bir R&B albüm yapan Özlem Tekin bile son iki albümünde tamamen rock’a geri dönüş yapmıştır. DJ olarak ünlenen Ayça Şen de albüm yapma fırsatını yakaladığında rock tarzını seçmiştir.
Volvox’u kurarak bugünün tohumlarını atan Şebnem Ferah sayesinde artık günümüzde rock müzik yapan bayanlar yadırganmıyor. Şebnem Ferah olmasa Amerika’da profesör olma şansı varken rockçı olmayı seçen Aydilge Sarp, “Aradım Seni” şarkısıyla müzik dünyasına adımını atan ve aynı kolejde okuduğum ablamın lise sıra arkadaşı olan Gökçe Dinçer (onun ve ablamın mezuniyet törenini kameraya çekerken bir gün Gökçe’nin CD’lerini alacağım aklıma gelmezdi tabii ki), pop rock tarzı albümlerle kariyerine başlayan Pamela Spence (fakat “Stil Zengini” adlı son albümüyle tamamen popçu olmuştur. Beğendim yine de), Pop Star yarışmasıyla tanınan ama seçimini rocktan kullanan Evren Mevlanaoğlu (özellikle de “Beni Sarsmasan” şarkısında vokal performansı harika, tavsiye ederim) ya da Sertab Erener’in Eurovision’da arkasında dans edip geri vokal yapan ama solo albümünde rock müziği tercih eden Özge Fışkın olabilir miydi? Örnekler çoğaltılabilir. Ayrıca Şebnem Ferah başta olmak üzere Türkiye’de düet yapmadığı kadın şarkıcı bırakmayacak gibi gözüken Teoman da, İrem Candar, Sarah Nile Cameron gibi Türkçe Rock söyleyen yeni isimler keşfediyor. Okuduğum üniversiteden “Akademi Türkiye”ye katılan (hatta İKÜ olarak yarışmaya topluca gidip Pınar’ı desteklemiştik) ama dizi oyunculuğunu seçen Pınar Aydın’dan da hala umutla albüm beklemekteyim. Kısacası daha nice rock müziğe gönül vermiş bayan rockçılar çıkacak gibi görünüyor. Tabii ki bu prensesler, kraliçeleri Şebnem Ferah sayesinde burada olduklarının farkındalardır umarım.
Ben bu yazımda Şebnem Ferah’ın daha üstün olduğunu vurgulamaya çalışmadım. Şebo’nun Türkçe Rock Müziği’nin Kraliçesi olduğunu hepiniz biliyorsunuz zaten… Sadece ülkemizde ortalıkta hiçbir Türk bayan rockçı yokken Ferah’ın Volvox’u kurarak nasıl büyük bir risk aldığını ve hem kendisinden önce albüm yapan iki kişinin, hem de kendisinden sonra gelen yeni jenerasyona nasıl örnek olduğunu hatırlatmak istedim. Yoksa bu yazıda bahsettiğim bütün isimlerin çalışmalarını beğeniyorum ve albümlerini takip ediyorum. Kısacası Şebnem Ferah bu konuma kolay gelmedi. Türdeşleri arasında en başarılı olan Şebo’ysa bunun nedeni öncü olmasıdır. Diğer isimleri de görmezden gelmeyin ve Ferah kalın.
NOT: Bu yazı ilk olarak Haziran 2010 konusu kapsamında http://www.sebnemferahclub.com/ayn-konusu-boeluemue/61-haziran-ay-konusu-/376-ebnem-ferah-ve-dier-kadn-vokaller.html adresinde yayınlanmıştır.
